In deze blog geef ik je graag een stappenplan om dit te veranderen. 

De eerste en belangrijkste stap is om bedenktijd te vragen. Dit doe je door niet onmiddellijk JA te antwoorden zoals steeds, maar wel:

• Vind je het ok als ik daar even over nadenk?
• Is het goed als ik je daar over een uurtje een antwoord op geef?
• Ik zou er graag met mijn partner over spreken. Vraag me dat morgen nog eens.
• Dat zou ik in de agenda moeten nakijken. 
• Als ik nu direct een antwoord moet geven, zeg ik NEE, maar als ik er mag over nadenken, kom ik misschien toch op JA uit.

Als je het initiatief weer bij hen kan leggen, bijv. "kom straks nog eens terug", hoef jij je enkel bezig te houden met het antwoord. Je hoeft er niet zelf aan te denken om na de afgesproken bedenktijd die persoon te gaan opzoeken. Bovendien is de kans groot dat het probleem vanzelf weggaat of dat de ander op zoek gaat naar een alternatieve oplossing.

Ook als je direct voelt dat je NEE wil zeggen, is het toch nog zinvol om bedenktijd te vragen. Zo kan je stilstaan bij het waarom en is je antwoord meer gefundeerd.

Nu je bedenktijd gevraagd hebt, kan je rustig nadenken over de vraag die je gesteld werd. 

Sta er even bij stil: Wat wil jij? Wat komt er eerst in je op? Wat zou je doen als je je niet zou moeten verantwoorden? Wil je dat doen? Heb je er zin in? Maakt het je blij? 

Luister hierbij naar je gevoel. Als je begint te zuchten, is het antwoord alvast NEE. Nadien kan je nog argumenten bedenken om je beslissing te staven, maar je gevoel zal je helpen bij het maken van de keuze. Neem geen beslissing uit schuldgevoel. Hou bij het maken van je keuze geen rekening met wat de andere zal denken of voelen. Dit draait om jou! Wat wil JIJ?

Er zijn 3 mogelijke antwoorden: 

• JA
• JA, maar...
• NEE

Als je antwoord "JA, maar..." is, betekent het dat je het wel wil doen, maar niet helemaal volgens de verwachtingen. Het zou kunnen dat je dit wel eenmalig wil doen, maar niet elke week. Misschien wil je bepaalde zaken wel doen en andere niet. Het zou kunnen dat je wil helpen, maar niet nu of slechts voor een halve dag in plaats van een hele dag. Dan is het goed om dat direct bij je antwoord mee te geven. Hier zijn enkele voorbeelden van antwoorden, die je kunnen inspireren en die je kan aanpassen aan jouw situatie. 

• Ik wil je daar bij helpen voor deze ene keer.
• Deze week heb ik echt geen tijd, maar als dat volgende week kan, wil ik je wel helpen.
• Tegen iemand anders zou ik NEE zeggen, maar voor jou wil ik wel een uitzondering maken.
• Ik wil je gerust helpen met verhuizen. Door mijn zwakke rug kan ik geen dozen helpen dragen, maar ik kan wel gerust inladen, uitladen of kasten uitkuisen. Is dat ook nuttig voor jou?
• Ik zou onze afspraak liever uitstellen naar een later tijdstip. Ik heb het zo druk de laatste tijd. Ik neem contact op als het wat rustiger is, oké?

Als je antwoord NEE is, sta dan stil bij de waarom-vraag. Zo wordt het voor jezelf ook duidelijker en sta je meer in je kracht in stap 3. Of misschien kom je zelfs nog op een "JA, maar..." uit. 

Als je antwoord NEE is, zorg dan voor een kort en duidelijk antwoord. Als je een gans verhaal begint te vertellen, komt je boodschap niet duidelijk over. De andere persoon zal beginnen raden of gokken wat je antwoord zal zijn en luistert niet echt naar wat je zegt. 

Als je argumenten geeft waarom je NEE zegt, wees daar dan eerlijk in. Als de ander je argument kan oplossen of weerleggen, dan zou je NEE in een JA moeten veranderen. Als je dat niet wil, kom je best niet met ‘oplosbare’ excuses aan. 

Laat een stilte na je antwoord. Zo kan het antwoord doordringen bij de andere persoon. Hij kan nadenken over wat een volgende stap zou kunnen zijn. 

Een NEE hoeft trouwens niet letterlijk NEE te bevatten. Ook dat kan verlichtend zijn. Natuurlijk moet het wel duidelijk zijn dat je het niet gaat doen. 

Hier enkele voorbeelden: 

• Nee, sorry.
• Daar kan ik je niet mee helpen.
• Daar ken ik niets van.
• Dat is echt niets voor mij!
• Ik heb er eens goed over nagedacht en ik ga het niet doen. 
• Ik neem de laatste tijd teveel hooi op mijn vork en ik wil nu een periode van rust inbouwen.
• Ik heb het gigantisch druk en dat zal zeker nog een paar weken duren.

Je kan de ander ook helpen door een alternatieve oplossing voor te stellen. Zo help je toch nog! 

Hier vind je inspiratie:

• Ik kan je daarmee niet helpen, maar misschien kan je het eens vragen aan die persoon.
• Daar ken ik niets van. Maar heb je al eens gedacht om het zo of zo aan te pakken?
• Ik kan in de komende weken niet afspreken, maar kan het je helpen om eens te bellen? 

Het is heel verleidelijk voor de ander om de waarom-vraag te stellen, als jij net NEE gezegd hebt en een stilte laat. Of misschien voel je je schuldig en verander je van gedachten onmiddellijk na je antwoord. 

Om dit alles te vermijden, leid je het gesprek best zelf in een andere richting. Stel een vraag, zodat de ander afgeleid wordt en moet nadenken. De kans is groot dat hij niet meer terugkomt op jouw NEE. 

Enkele voorbeelden incl. de NEE: 

• Dag mama, ik ging je nog iets laten weten voor dit weekend. Het zal me niet lukken om langs te komen. Ik heb het de laatste tijd heel druk en heb echt nood aan rust. Hoe was het nog bij de dokter? 
• Ik kan die dossiers er niet meer bijnemen. Vraag het misschien eens aan andere collega's. Vind jij ook niet dat onze baas de laatste tijd wat afwezig overkomt? 
• Ik heb er eens goed over nagedacht en ik vind het best moeilijk om NEE te zeggen tegen jou, maar ik word er echt niet blij van om een ganse avond met jouw collega's aan tafel door te brengen. Het spijt me. Waar gaan jullie eigenlijk eten? 

In het programma "Opkomen voor jezelf" komt dit thema uitgebreid aan bod. Je leert alles over keuzes maken, zelfvertrouwen en assertiviteit.